Ardahan Kars ve Iğdır da Gazetecilik tarihi Dîroka Rojnamegeriyê li Erdêxan, Qers û Îdirê
Serhat Bölgesinin Köklü Medya Serüveni: Kars, Ardahan ve Iğdır'da Gazeteciliğin Tarihi Yolculuğu
DOĞU ANADOLU – Doğu Anadolu Bölgesi'nin "Serhat Şehirleri" olarak bilinen Kars, Ardahan ve Iğdır, zengin kültürel ve doğal miraslarının yanı sıra, köklü bir gazetecilik tarihiyle de öne çıkıyor. Bu üç ilde medya geçmişi, Osmanlı İmparatorluğu döneminden günümüzün dijital çağına uzanan çarpıcı bir dönüşüm hikâyesini barındırıyor.
📜 Osmanlı'dan Günümüze Geleneksel Basın Mirası
Serhat Bölgesi'nde gazetecilik, ilk resmi adımlarını Osmanlı döneminde Kars'ta attı.
Kars Gazetesi (1883): Bölgenin ilk önemli yayın organı, 4 Ocak 1883'te Kars Vilayeti'nin resmi yayın organı olarak yayımlanmaya başlayan Kars Gazetesi oldu. Bu gazete, 28 Şubat 1917'ye kadar yayın hayatını sürdürerek bölge basınının temellerini attı.
Bu öncü yayının ardından, bölgeye özgü içerikler sunan Yeşil Yuva ve Varlık gibi gazete ve dergiler de basılı yayıncılık geleneğini yaşattı ve sonraki yıllarda çok sayıda yerel gazetenin yayımlanmasına zemin hazırladı.
💻 Dijital Dönüşümde Mehmet Ali Arslan'ın Öncülüğü
Geleneksel basının yerini dijital platformlara bıraktığı 2000'li yıllardan sonra, Serhat Bölgesi gazeteciliği büyük bir atılım yaşadı. Bu dönüşümün en önemli aktörlerinden biri gazeteci ve yazar Mehmet Ali Arslan oldu.
Arslan, Ardahan, Kars ve Iğdır'ın ilk internet gazetelerini kurarak bölge haberlerinin çok daha geniş kitlelere ulaşmasını sağladı ve dijital e-gazeteciliğin kapılarını açtı.
📝 İlk Dijital Adımlar: Ardahan, Kars, Iğdır ve bu illerin ilçeleri olan Posof, Hanak, Damal, Çıldır, Göle, Hoçvan, Sarıkamış, Selim, Susuz, Kağızman, Arpaçay, Akyaka, Digor, Tuzluca, Aralık ve Karakoyunlu'nun dijital gazetecilikteki ilk adımları, Arslan'ın öncülüğünde atıldı.
Görsel Haberciliğe Geçiş
Mehmet Ali Arslan, 2000 yılından önce ağırlıklı olarak yazı ve metin gazeteciliğine odaklanırken, internet teknolojilerinin gelişimiyle birlikte 2000'li yıllardan sonra rotasını görsel, resim ve video gazeteciliğine çevirdi. Bu adımlar, Serhat Bölgesi'ndeki haberciliğin yeni boyutlarını belirledi.
Zamanla, ilçelere ait kurulan bu ilk internet gazeteleri, basılı yayıncılıkta olduğu gibi konsolide edilerek il gazeteleri bünyesinde daha merkezi bir yapıya kavuştu.
🏙️ Yeni İller, Yeni Medya Organları
1992 yılında Ardahan ve Iğdır'ın Kars'tan ayrılarak il olması, Serhat Bölgesi'nde yeni bir dönemi başlattı. Bu idari yapılanma, her bir ilin kendi kimliğiyle özdeşleşen yeni gazete ve medya organlarının ortaya çıkmasına ve bölgesel yayıncılığın çeşitlenmesine olanak sağladı.
Günümüzde Kars, Ardahan ve Iğdır'daki gazeteciler, 2010 yılından itibaren elektronik gazete ve dijital gazeteciliğe tam olarak geçiş yapmış durumdadır. Birçok elektronik haber gazetesi bu illerde yayın yaparken, gazetecilerin bir kısmı da Facebook gibi sosyal medya siteleri ve YouTube gibi video kanalları aracılığıyla haber paylaşımına devam etmektedir.
Serhat Şehirên Xwedî Dîroka Medyayî ya Kûr: Rêwîtiya Rojnamegeriyê Li Qers, Erdêxan û Îdirê
ANATOLIYA ROJHIILAT – Bajarên Serhedê yên wekî Qers, Erdêxan (Ardahan) û Îdir (Iğdır), ne tenê bi bedewiyên xwe yên siruştî û dewlemendiya xwe ya çandî, lê di heman demê de bi dîrokeke medyayî ya kûr jî balê dikişînin ser xwe. Dîroka rojnamegeriyê li van bajaran serpêhatiyeke dewlemend dihewîne ku digihîje serdema Împaratoriya Osmanî.
📜 Serpêhatiya Rojnamegeriyê Ji Osmanî Heta Îro
Dîroka rojnamegeriyê li Qersê bi Rojnameya Qersê dest pê dike, ku di 4'ê Çileya 1883'an de dest bi weşanê kir. Ev rojnameya girîng ku wek organa fermî ya Wîlayeta Qersê xebat dikir, heta 28'ê Sibata 1917'an weşana xwe domand.
Piştî Rojnameya Qersê, weşanên wekî kovar û rojnameyên Yeşil Yuva û Varlık jî bi naverokên taybet ên herêmî gihîştin xwîneran. Di salên piştre û heta roja me de, gelek rojnameyên herêmî li van axan hatin weşandin.
💻 Pêşengiya Mehmet Ali Arslan Di Medyaya Dîjîtal De
Digel rojnameyên çapkirî yên kevneşopî, bi belavbûna înternetê re, li Erdêxan, Qers û Îdirê jî derbasbûna rojnamegeriya dîjîtal çêbû. Kesê ku di vê veguherînê de roleke girîng lîst, rojnamevan û nivîskar Mehmet Ali Arslan bû.
Arslan, rojnameyên înternetê yên yekem ên Erdêxan, Qers û Îdirê damezirand. Bi vê yekê re, wî rê da rojnamegeriya e-dîjîtal û bû sedem ku nûçeyên herêmê bigihîjin qadên berfirehtir.
Gund û Navçeyên Yekem: Gavên destpêkê yên rojnamegeriya dîjîtal li navçe û gundên van bajaran – Posof, Hanak, Damal, Çıldır, Göle, Hoçwan, Sarıkamış, Selim, Susuz, Kağızman, Arpaçay, Akyaka, Digor, Tuzluca, Aralık û Karakoyunlu – bi pêşengiya Mehmet Ali Arslan hatin avêtin.
Di serdema piştî sala 2000'î de, Arslan, ku guhertina di cîhana medyayê de ji nêz ve dişopand, ji rojnamegeriya nivîskî ber bi rojnamegeriya dîtbarî (vîdeo, wêne) ve çû û aliyên nû yên nûçegihaniya dîjîtal anî herêmê. Ev gav ji bo geşedana rojnamegeriya înternetê li Herêma Serhedê girîng bûn.
Her wiha, mîna rojnameyên çapkirî, rojnameyên înternetê yên navçeyan jî bi demê re hatin yekkirin û di bin sîwana rojnameyên bajaran de bûn xwedî avahiyeke navendîtir.
🏙️ Bajarên Nû, Organên Medyayê Yên Nû
Di sala 1992'an de veqetandina Erdêxan û Îdirê ji Qersê û bûna wan wek parêzgeh, serdemeke nû li Herêma Serhedê da destpêkirin. Vê avahiya îdarî ya nû, bû sedem ku her bajarek bi nasnameya xwe ya taybet rojname û organên medyayê yên nû derxîne holê.
Îro, rojnamevanên li Qers, Erdêxan û Îdirê, piştî sala 2010'an, bi temamî derbasî rojnamegeriya dîjîtal (rojnameya elektronîk) bûne. Gelek rojnameyên nûçeyan ên elektronîk li van bajaran weşanê dikin û beşek ji rojnamegeran jî bi rêya malperên medyaya civakî yên wekî Facebook û kanalên vîdyoyê yên wekî YouTube nûçeyan parve dikin.
The Deep-Rooted Media History of the Serhat Cities: Kars, Ardahan, and Iğdır's Journalistic Journey
EASTERN ANATOLIA – The "Serhat Cities" (Border Cities) of Eastern Anatolia—Kars, Ardahan, and Iğdır—are notable not only for their natural beauty and cultural wealth but also for a profound media history. The journey of journalism in these cities encompasses a rich saga stretching from the Ottoman era to the digital age.
📜 From the Ottoman Era to Modern Times: The Print Legacy
The history of journalism in the Serhat Region officially began in Kars during the Ottoman period:
The Kars Newspaper (1883): The region’s first significant publication, Kars Gazetesi, started publishing on January 4, 1883, serving as the official press organ of the Kars Vilayet (Province). This crucial newspaper continued its publication until February 28, 1917, laying the foundation for the local press.
Following this pioneer, other newspapers and magazines, such as Yeşil Yuva and Varlık, which featured local content, contributed to sustaining the print publishing tradition in the region.
💻 Digital Transformation: The Pioneering Role of Mehmet Ali Arslan
With the widespread adoption of the internet, especially after the 2000s, the traditional press began its shift toward digital journalism in Ardahan, Kars, and Iğdır. A pivotal figure in this transition was journalist and author Mehmet Ali Arslan.
Arslan established the first internet newspapers for Ardahan, Kars, and Iğdır, ensuring regional news reached much broader audiences and pioneering digital e-journalism in the area.
📰 Early Digital Footprints: The initial steps of digital journalism for the provinces and their districts—including Posof, Hanak, Damal, Çıldır, Göle, Hoçvan, Sarıkamış, Selim, Susuz, Kağızman, Arpaçay, Akyaka, Digor, Tuzluca, Aralık, and Karakoyunlu—were led by Mehmet Ali Arslan.
The Shift to Visual Journalism
While Mehmet Ali Arslan primarily focused on text-based journalism before the year 2000, the rapid evolution of internet technology led him to pivot towards visual, image, and video journalism in the 2000s. These moves introduced new dimensions of digital reporting to the region, significantly contributing to the development of internet journalism in the Serhat Region.
Over time, reflecting a consolidation trend seen in print media, these early district-level internet newspapers were later merged under the banner of the provincial newspapers, creating a more centralized media structure.
🏙️ New Provinces, New Media Outlets
The administrative decision in 1992 to separate Ardahan and Iğdır from Kars and establish them as independent provinces marked a new era in the Serhat Region. This restructuring spurred the launch of new newspapers and media organs, each identifying with its respective city, thereby diversifying regional journalism.
Today, journalists in Kars, Ardahan, and Iğdır have fully transitioned to electronic and digital journalism, largely since 2010. While numerous electronic news outlets publish in these cities, many journalists also continue to share news content through social media platforms like Facebook and video channels such as YouTube.
